Zelfpromotie; een vies woord?
Eigenwaarde, valse schaamte en zelfingenomenheid, daar wil ik eens aandacht aan besteden. Op dit moment lijkt het nieuws bijna iedere dag opnieuw te gaan over Amerikaanse zelfingenomenheid en met name de schijnbaar schaamteloze zelfingenomenheid van de president. Ik denk dat dit veel mensen tegen de borst stuit gelet op de reacties die ik hoor. Maar laat ik het bij Nederland houden. Over jezelf opscheppen, hoog van de toren blazen, naast je schoenen lopen en ego-tripperij, daar hebben we in Nederland in het algemeen een hekel aan. “Doe jij maar gewoon, dan doe je gek genoeg!” zeggen we dan.
Valse bescheidenheid
Dat merk ik in trainingen ook. Als ik deelnemers vraag hun kwaliteiten te benoemen, dan lijken zij daar veelal mee te worstelen. Soms krijg ik het antwoord terug dat een ander dat maar moet zeggen. Daar steekt voor mij dat niet over jezelf willen opscheppen de kop op. Als ik daar een label op zou plakken, dan zou ik het valse bescheidenheid noemen. Een term die zowel het verlegen zijn met waar jij goed in bent als pure arrogantie afdekt. Arrogantie heeft dan betrekking op het je ogenschijnlijk bescheiden opstellen om juist op te vallen. Dit wordt als niet oprecht en eigenlijk als een verdekte vorm van opscheppen ervaren.
Kwaliteiten die je hebt aanprijzen
Ik snap de moeite die mensen hebben met het benoemen van hun eigen kwaliteiten denk ik wel. In de eerste plaats hebben we niet geleerd om in die termen over onszelf te denken. Als ik naar mijzelf kijk, dan kwam dat in het verleden pas aan de orde als ik na moest denken over een sollicitatiegesprek. Mijzelf aanprijzen in een sollicitatiebrief vond ik al lastig.
Balans vinden
Het idee dat bescheidenheid de mens sierde speelde mij denk ik onbewust parten. Zelfpromotie – je kwaliteiten onder de aandacht brengen en jezelf verkopen – kon eigenlijk niet. Ook ik was daar verlegen mee. Ik snapte echter ook wel dat hoe je overkomt in een brief en in een gesprek in sterke mate bepaalt of je wordt aangenomen. Hoe leer je die balans tussen eigenwaarde – bescheidenheid en zelfpromotie te vinden als je daarmee niet bent opgevoed?
Mijzelf waarderen
Ik kijk daar nu heel anders tegenaan. Door de ervaringen in mijn leven heb ik mijzelf beter leren kennen. Mijn eigenwaarde is gegroeid in die zin dat ik weet wat ik kan en vooral dat ik dit zelf ook kan waarderen. Omdat ik zelf waardeer wat mijn kwaliteiten zijn, heb ik daarvoor geen waardering van anderen nodig en benoem ik mijn kwaliteiten alleen als ik denk dat het voor anderen nuttig is om deze ook te kennen.
Zinvol uitwisselen van informatie
Ik ervaar het kunnen benoemen van kwaliteiten nu als een zinvolle uitwisseling van informatie die ons helpt om gezamenlijk betere keuzen te maken. Als iemand zijn kwaliteiten kan benoemen en tegelijk ook zijn grenzen aan kan geven roept dit in mij vertrouwen op. Zo weten we wat we aan elkaar hebben. In sommige beroepen kan dit letterlijk van levensbelang zijn.
Op waarde schatten van anderen
Ik ben ook gaan zien dat het kunnen benoemen van mijn eigen kwaliteiten mij een denkkader heeft gegeven waarmee ik ook de kwaliteiten van anderen beter kan benoemen. Daardoor is het voor mij ook makkelijker om anderen te waarderen. Waardering geef ik dan niet alleen als een gewenst resultaat is bereikt. Ik denk dat we elkaar meer gaan waarderen als we ook gaan benoemen hoe iemand zich heeft ingespannen, welke kwaliteiten werden getoond, ongeacht het resultaat. Is het niet zo dat soms vele pogingen aan een succes vooraf zijn gegaan en deze juist aan het succes hebben bijgedragen? Is het dan niet terecht dat we ook dit waarderen?
Authenticiteit
Jezelf profileren door alleen je successen te benoemen klinkt mij soms zo hol in de oren. Ik denk dat we allemaal wel weten dat daar meestal meer aan vooraf is gegaan en dat aan deze geschiedenis vele anderen hebben bijgedragen. Zelfpromotie is voor mij geen vies woord als iemand maar authentiek en integer is door de werkelijkheid te benoemen.
Noodzaak om te profileren
Zelfpromotie is denk ik tevens noodzakelijk als anderen jouw functioneren beoordelen. Niet iedereen heeft werk dat bestaat uit het behalen van successen. Als je geen successen behaalt die je kunt meten, heb je dan niets gedaan of niets gepresteerd? En als je met anderen samenwerkt, hoe kan dan jouw individuele bijdrage worden gemeten als jij je niet profileert? Blijf je denken dat zelfpromotie een vies woord is, dan doe je wellicht jezelf tekort.
Investeren in elkaar
Voordat we het kind met het badwater weggooien is het wellicht verstandig om wat genuanceerder over zelfpromotie na te denken. Waar dit aan de ene kant kan leiden tot zelfingenomenheid, kan aan de andere kant het afwijzen daarvan betekenen dat we elkaars kwaliteiten en inspanningen te weinig waarderen. Het vinden van de balans voor jezelf is een investering in jouw leven en de relaties die je met anderen aangaat.